Παμβώτιδα ή Ιωαννίνων

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά

• 1998-2015
• 1981-1997

 Λίμνη Παμβώτιδα, ή Ιωαννίνων

Η ιστορία, η παράδοση, ο θρύλος μιλούν για την λίμνη και την πόλη ως κάτι το ενιαίο και αναπόσπαστο. Η λίμνη είναι δημιούργημα της κλειστής λεκάνης που σχηματίζουν τα όροι Μιτσικέλι και Τόμαρος, ανήκει γεωλογικά στην Ιόνιο ζώνη και αποτελούσε μέρος του βυθού της λεγόμενης Τηθύος θάλασσας. Πρόκειται για παλιά λίμνη, η οποία σχηματίσθηκε κατά τη διάρκεια του τέλους του Μειόκενου της Πλειόκενης γεωλογικής εποχής. Κατά τον Γάλλο περιηγητή Φρανσουά Πουκεβίλ, ο σχηματισμός της λίμνης οφείλεται σε κάποιο σεισμό, ή ήταν κρατήρας από σβησμένο ηφαίστειο που πλημμύρισε από τοπικό κατακλυσμό.

Η λίμνη καταλαμβάνει έκταση 23.800 στρέμματα, το μέγιστο βάθος της φθάνει τα 7 m, η μέση απόλυτη στάθμη της ανέρχεται σε 469,6 m και η λεκάνη απορροής της καλύπτει έκταση 531 km2. Τροφοδοτείται από τα ρέματα Σερβιανών, Λαγκάτσας, Γκούρας, Κυδωνίας, καθώς και από τα νερά των πηγών Ντραμπάτοβας, Σεντεντίκου και Κρύας που αναβλύζουν από τους πρόποδες του Μιτσικέλιου. Δεν είναι σπάνιες και οι φορές που τα νερά της λίμνης παγώνουν κατά τον χειμώνα.

Η ονομασία Παμβώτις σημαίνει αυτή που τα πάντα βόσκει, τρέφει και αναφέρεται στην περιοχή.

Στα βόρεια της λίμνης βρίσκεται και το Νησί με την ομώνυμη Κοινότητα, όπου στις 25 Ιανουαρίου 1822, ο άλλοτε πανίσχυρος Πασάς των Ιωαννίνων, δολοφονήθηκε στα κελιά της Μονής Παντελεήμονος.

Μεγάλη ήταν και η ακμή των Ιωαννίνων κατά τα έτη του Αλή Πασά (1790-1822), όπου τα Γιάννενα εξελίχθησαν σε πρωτεύουσα του ημιανεξάρτητου κράτους του.

Στην λίμνη, στα ψάρια της, στην βλάστησή της αλλά και στα πουλιά της αναφέρονται περιηγητές του 19ου αιώνα.

Παλιά οι Γιαννιώτες προμηθεύονταν νερό από τη λίμνη, τότε η λίμνη είχε άφθονα αλιεύματα και μεγάλη ποικιλότητα ενδιαιτημάτων. Αυτό φυσικά γίνονταν όταν τα Γιάννενα ήταν μικρότερη πόλη και οι κάτοικοι περιορισμένοι. Επίσης, η λίμνη επικοινωνούσε με τα έλη της Λαψίστας που σήμερα έχουν αποξηρανθεί και μέσα από καταβόθρες τα νερά της οδηγούνταν στους ποταμούς Καλαμά και Λούρο.

Με την κατασκευή του έργου της Λαψίστας διεκόπη η ελευθεροεπικοινωνία μέσα από τις καταβόθρες μεταξύ της λίμνης και του έλους Λαψίστας και τα χέλια έπαψαν να ανεβαίνουν στην λίμνη. Ακόμη, οι ανεξέλεγκτοι εμπλουτισμοί της λίμνης με διάφορα είδη ψαριών και η υπεράντληση μείωσαν δραστικά την παραγωγή των αλιευμάτων.

Ήδη σήμερα η λίμνη δέχεται ισχυρές πιέσεις από αστικά και βιομηχανικά απόβλητα, κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και την εκτεταμένη μη σημειακή ρύπανση από τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις.